Polska Komisja Akredytacyjna (PKA) została powołana jako Państwowa Komisja Akredytacyjna 1 stycznia 2002 r. na podstawie art. 38 ust. 1 – znowelizowanej 20 lipca 2001 r. – ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385, z późn. zm.).
Polska Komisja Akredytacyjna jest instytucją działającą niezależnie na rzecz doskonalenia jakości kształcenia. W swoich pracach kieruje się zasadą rzetelności, bezstronności i przejrzystości oraz dążeniem do wyrównywania udziału kobiet i mężczyzn w jej pracach. Z chwilą jej utworzenia, objęła swą działalnością wszystkie uczelnie publiczne i niepubliczne, zarówno utworzone na podstawie ustawy z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych, jak i działające na postawie ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym.
Dokonując historycznej analizy dotychczasowej działalności PKA, można wyodrębnić 5 etapów jej funkcjonowania, uwarunkowanych przede wszystkim zmianami przepisów regulujących sferę szkolnictwa wyższego w Polsce. Kolejne nowelizacje aktów prawnych ugruntowywały pozycję PKA w systemie szkolnictwa wyższego, poprzez określenie jej kompetencji i zadań na miarę potrzeb ewolucyjnych tego systemu a tym samym systemu zapewniania jakości kształcenia w Polsce. W kolejnych etapach przeobrażeniom podlegała również struktura organizacyjno-funkcjonalna PKA, jednakże proces ten odbywał się z poszanowaniem integralności celów wyrażonych w misji jednostki.
Dokonując historycznej analizy dotychczasowej działalności PKA, można wyodrębnić 5 etapów jej funkcjonowania, uwarunkowanych przede wszystkim zmianami przepisów regulujących sferę szkolnictwa wyższego w Polsce. Kolejne nowelizacje aktów prawnych ugruntowywały pozycję PKA w systemie szkolnictwa wyższego, poprzez określenie jej kompetencji i zadań na miarę potrzeb ewolucyjnych tego systemu a tym samym systemu zapewniania jakości kształcenia w Polsce. W kolejnych etapach przeobrażeniom podlegała również struktura organizacyjno-funkcjonalna PKA, jednakże proces ten odbywał się z poszanowaniem integralności celów wyrażonych w misji jednostki.
Etap I. 2002–2005
Kadencja PKA
Akt prawny
I 2002–2004
II 2005–2007
Zadania
Ówczesna Państwowa Komisja Akredytacyjna została powołana przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego na trzyletnią kadencję 2002–2004 spośród kandydatów zgłoszonych przez uczelnie, Radę Główną Szkolnictwa Wyższego, stowarzyszenia naukowe, zawodowe i twórcze oraz organizacje pracodawców.
Zadania:
1. ocena jakości kształcenia na danym kierunku,
2. opinie i wnioski w innych sprawach:
1) utworzenia uczelni;
2) przyznania uczelni uprawnienia do prowadzenia studiów wyższych na określonym kierunku studiów i poziomie kształcenia;
3) utworzenia przez uczelnię podstawowej jednostki organizacyjnej, w tym także zamiejscowej;
4) przyporządkowania specjalności kształcenia prowadzonego w wyższych szkołach zawodowych do odpowiedniego kierunku studiów;
5) wyrażania zgody na utworzenie i prowadzenie kierunku studiów innego niż określony w przepisach.
Etap II. 2005–2011
Kadencja PKA
Akt prawny
III 2008–2011
Zadania
1. ocena jakości kształcenia na danym kierunku,
2. opinie i wnioski w innych sprawach:
1) utworzenia uczelni;
2) przyznania uczelni uprawnienia do prowadzenia studiów wyższych:
a) na danym kierunku studiów i określonym poziomie kształcenia,
b) w ramach makrokierunku,
c) w ramach studiów międzykierunkowych,
3) przedłużenia pozwolenia warunkującego dalszą działalność uczelni niepublicznej;
4) przyznania istniejącemu lub nowo tworzonemu zamiejscowemu ośrodkowi dydaktycznemu uprawnień do prowadzenia kształcenia, jeżeli wniosek dotyczy jednostki/uczelni posiadającej uprawnienia do prowadzenia studiów drugiego stopnia albo jednolitych studiów magisterskich;
5) utworzenia przez uczelnię zagraniczną uczelni z siedzibą na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
Etap III. 2011–2016
Kadencja PKA
Akt prawny
IV 2012–2015
Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw
oraz
Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw, która wprowadziła m.in. istotne zmiany w procedurze rozpatrywania przez Komisję wniosków o ponowne rozpatrzenie sprawy
Zadania
1. ocena programowa, w tym kształcenia nauczycieli,
2. ocena instytucjonalna, w tym ocena jakości kształcenia na studiach trzeciego stopnia i studiach podyplomowych,
3. opinie w sprawach dotyczących:
1) spełnienia, określonych w przepisach, warunków prowadzenia kształcenia,
2) przywrócenia zawieszonych uprawnień do prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia,
3) utworzenia uczelni,
4) przyznania jednostce organizacyjnej uczelni uprawnienia do prowadzenia kształcenia na danym kierunku studiów i określonym poziomie kształcenia, jeżeli kierunek ten dotyczy obszaru kształcenia i dziedzin nieodpowiadających uprawnieniom do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego posiadanym przez tę jednostkę,
5) utworzenia przez uczelnię zagraniczną uczelni lub filii z siedzibą na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej,
6) jakości kształcenia w jednostce ubiegającej się o przyznanie uprawnienia do nadawania stopni doktora i doktora habilitowanego.
Etap IV. 2016–2018
Kadencja PKA
Akt prawny
V 2016–2019
Zadania
1. ocena programowa, w tym kształcenia nauczycieli,
2. opinie w sprawach dotyczących:
1) spełnienia, określonych w przepisach, warunków prowadzenia kształcenia,
2) przywrócenia zawieszonych uprawnień do prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia,
3) utworzenia uczelni,
4) przyznania jednostce organizacyjnej uczelni uprawnienia do prowadzenia kształcenia na danym kierunku studiów i określonym poziomie kształcenia, jeżeli kierunek ten dotyczy obszaru kształcenia i dziedzin nieodpowiadających uprawnieniom do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego, posiadanym przez tę jednostkę,
5) utworzenia przez uczelnię zagraniczną uczelni lub filii z siedzibą na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej,
6) jakości kształcenia w jednostce ubiegającej się o przyznanie uprawnienia do nadawania stopni doktora i doktora habilitowanego.
Etap V. 2018 – do chwili obecnej
Kadencja PKA
Akt prawny
V 2016–2019
Zadania
1. wyrażanie opinii w sprawie wpisu uczelni niepublicznej do ewidencji;
2. wyrażanie opinii w sprawie spełnienia warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku, poziomie i profilu oraz związku studiów ze strategią uczelni;
3. przeprowadzanie oceny programowej;
4. przeprowadzanie oceny kompleksowej;
5. prowadzenie działalności analitycznej, szkoleniowej oraz upowszechnianie dobrych praktyk w zakresie jakości kształcenia;
6. współpraca z krajowymi i międzynarodowymi instytucjami i organizacjami działającymi w obszarze szkolnictwa wyższego;
7. wydawanie opinii w innych sprawach przedstawionych przez ministra.